sigara ve kısırlık

Bilinen tüm zararlarına ve yan etkilerine karşın sigara kullanımı toplumda ne yazık ki sık karşılaştığımız kötü bir alışkanlıktır. Akciğer kanseri, mesane tümörü, solunum problemleri, kalp damar tıkanıklığı gibi hayatı tehdit edici yan etkilerinin yanında sigara erkek ve kadınlarda önemli bir kısırlık sebebidir.

Günümüzde doğurganlık çağındaki kadınların %25’inin sigara içtiği tahmin edilmekte olup kadın kaynaklı kısırlık nedeni ile doktora başvuran hastaların ’ünde kısırlığın sebebinin sigara olduğu gösterilmiştir. Yine sigara içen ve içmeyen kadınları karşılaştıran çalışmalar, sigara içen kadınlarda kısırlık görülme oranının 10 kat daha fazla olduğu izlenmiştir. 

Normal sağlıklı ve düzenli ilişkisi olan bir çiftte kadınların %20’sinin ilk ayda, %50’sinin üçüncü ayda, %90’ının da 1 sene sonunda hamile kalması beklenir. Sigara içen kadınlarda ortalama gebe kalma sürelerinin 6-12 ay arasında daha uzun olduğu da gösterilmiştir.

Peki sigara kadınlarda nasıl üremeyi etkiliyor. Sigara tüketimi östrojen homon düzeyinde azalmaya sebep olur. Östrojen hormonunun azalması ile yumurtalıkların çalışması da azalır. Yumurtalıkları daha çok çalıştırmak için yumurtaların çatlamasına sebep olan FSH hormonu daha çok salgılanır. bu hem gebelik için gerekli olan hormonal ahenki bozar, hem de kadın yumurtalıklarında sınırlı sayıda olan foliküllerin olgunlaşmasını engelleyip, daha çabuk tükenmesine neden olur. Bütün bunların sonucu olarak ta kısırlık veya zor gebelik ortaya çıkar.

Erkeklerde de sigara tüketimi sperm kalitesinde bozulmaya yol açmaktadır. Gebeliğin gerçekleşebilmesi için spermlerin kadınların vajinasından (haznesinden) rahim ağzına kadar gitmesi, rahim ağzından geçip rahimin içinde yumurtayı bulup dölleyebilmesi gerekir. Teorik olarak az sayıda sperm bunu gerçekleştirebilse bile realitede mililitrede enaz 20 milyon sperm olması, bu spermlerin de yarısının hareketli olması lazım. Çok sayıda ve hareketli spermlerin çok azı rahim ağzından geçip rahime ulaşabilmektedir. Rahime ulaşan spermlerin de yumurtayı bulup yumurtayı saran kılıfı geçip dölleyebilme yeteneğinin olması gerekir. Bunu ölçen test ise morfoloji olup iki farklı ölçüm metodu vardır. Dünya sağlık örgütü (WHO) kriterlerine göre toplam spermlerin %60’ının, Kruger standartlarına göre ise %4’ünün normal morfolojiye sahip olması gerekir.

Sigara içen erkeklerde içmeyenlere göre sperm sayısı %20 daha düşük olarak bulunmaktadır. Yine sigaranın içindeki moleküller sperm hareketliliğinde de azalmaya neden olmaktadır. Bu vesile ile spermlerin yumurtaya ulaşması zorlaşmaktadır. Ama sigara asıl etkisini spermlerin yumurtayı dölleme yeteneğini, yani morfolojisini bozarak etkisini gösterir. Morfolojinin bozulması normal yollarla çocuk sahibi olmayı zorlaştırdığı gibi yardımcı üreme metotlarının (aşılama ve tüp bebek) da başarı şansını düşürür.

Dolayısı ile sigara içmek engellenebilir bir kısırlık sebebidir. Sigaranın bırakılması polikliniğe kısırlık nedeni ile başvuran hastalarda tedaviye başlamanın ön koşulu olmalıdır.